Materyallerin yüzeyinde veya iç kısımlarında hasar, çatlak, boşluk vb. istenmeyen hataları tespit etmek için parçaya hasar vermeden yapılan testlere Tahribatsız Muayene denilmekte ve bu testlere verilen sembol isim de NDT yani - Nondestructi Testing Inspection kelimelerinin baş harfleridir olarak adlandırılmıştır.
Hatalar metalik parçanın imali sırasında meydana gelebildiği gibi kullanıldığı yerdeki ısı, yük gibi tesirlerden de kaynaklanabilir. Bunlar ileride parçanın kırılıp veya hasarlanıp görevini yapamaz hale gelmesine sebep olabilir. Böyle bir durum parçanın kullanıldığı sistemi de devre dışı bırakabilir.
Mesela, bir uçağın düşmesine, bir makinanın bozulup çok daha büyük hasarlar meydana gelmesine sebep olabilir. Bu sebeple endüstride bir parçanın hatalı olup olmadığından emin olmak gerekir. Bunun için parça, kullanılmadan önce çeşitli testlere tabi tutulur. NDT denen bu testlerin en önemlileri:
- Sıvı Penetran Testi
- Manyetik parçacık Testi
- Radyografik muayene
- Ultrasonik ve Eddy Current Testleri
Sıvı penetran testi: Yüzeylerdeki hataları tespit etmek için kullanılır. Gözle görülmeyen çok küçük kılcal çatlaklara nüfuz etme kabiliyeti olan renkli bir sıvı madde yüzeye sürülür. Sonra yüzey silindiğinde taşan sıvı temizlenir, fakat çatlaklara sızan sıvı kalır. Bu sıvı kullanılan metoda göre gözle veya siyah ışık altında incelendiğinde çatlaklar tespit edilir.
Manyetik parçacık testi: Yüzeylerdeki veya yüzeye yakın iç hataları tespit etmeye yarar. Mıknatıslanabilen metallerde kullanılır. Metale akım verilerek mıknatıslandırılır. Sonra üzerine demir tozu gibi manyetik bir toz dökülür. Tozlar hatanın bulunduğu yerlerde toplanarak hatayı ortaya çıkarır. Radyografik test: Parçanın aynen röntgen gibi filmi çekilir. Hem yüzeydeki hem de içteki hatalar, filmin üzerine düşen görüntülerinden tespit edilir.
Ultrasonik test: Parçaya gönderilen ses dalgalarının hatalardan geri yansıma özelliğinden faydalanılarak yapılır. Dalgalar bir ekrandan takip edilerek hatalı bölge tespit edilir.
Eddy Current testi: Elektriki girdap (foucault) akımlarından faydalanılır. Parça bir manyetik alana tabi tutulduğunda parça üzerinde girdap akımları meydana gelir. Hatalar bu akımlarda sapmalara sebep olur. Bu sapmalar vasıtasıyla hata ortaya çıkarılır.
Faydaları nelerdir?
Tahribatsız Muayenenin tercih edilmesinin başlıca sebepleri; tahribatlı yöntemlere göre hızlı olması ve malzemeye zarar vermeden tatbik edilmesidir. Test sırasında sistemlerin durdurulmasına gerek kalmadan sonuçlar alınabilir.
